James Stewart

40px|Air Force Longevity Service Award (USA) 40px|Armed Forces Reserve Medal ze srebrną klepsydrą (USA) |commons = Category:James Stewart |www = }} James Maitland Stewart (wym. []; ur. 20 maja 1908 w Indianie, zm. 2 lipca 1997 w Beverly Hills) – amerykański aktor filmowy i teatralny, należący do grona najbardziej cenionych, utytułowanych i najwybitniejszych gwiazd w historii amerykańskiego kina. Jedna z legend i ikon okresu „Złotej Ery Hollywood”. Poza aktorstwem Stewart służył w United States Army i jako pilot brał czynny udział w II wojnie światowej oraz w wojnie wietnamskiej. Służbę zakończył w randze generała brygady. Dzięki silnej moralności, którą prezentował zarówno na dużym ekranie, jak i poza nim, Stewart uosabiał „amerykański ideał” w Stanach Zjednoczonych XX wieku. W 1999 American Film Institute umieścił jego nazwisko na 3. miejscu w rankingu „największych aktorów wszech czasów” (''The 50 Greatest American Screen Legends'').|group="uwaga"}}.

Stewart zaczynał karierę od występów na Broadwayu na początku lat 30. XX wieku. W 1935 podpisał kontrakt z wytwórnią Metro-Goldwyn-Mayer. Pierwszy szerszy rozgłos zyskał rolą w komedii romantycznej ''Cieszmy się życiem'' (1938). Przełomem w karierze Stewarta był występ w politycznym komediodramacie ''Pan Smith jedzie do Waszyngtonu'' (1939), za który otrzymał pierwszą z pięciu w swym dorobku nominacji do nagrody Akademii Filmowej dla najlepszego aktora pierwszoplanowego. Statuetkę zdobył w 1941 za kreację reportera w komedii romantycznej ''Filadelfijska opowieść'' (1940). Zaciągnąwszy się do United States Army w 1941, zawiesił karierę filmową, biorąc czynny udział w II wojnie światowej jako lotnik. Na duży ekran powrócił w 1946, występując w filmie ''To wspaniałe życie''. W okresie powojennym zmianom uległ wizerunek ekranowy Stewarta, który wybierał role o poważniejszym, mroczniejszym charakterze, nawiązując długoletnią współpracę z Anthonym Mannem, u którego stworzył pamiętne kreacje w westernach ''Winchester ’73'' (1950) i ''Naga ostroga'' (1953), oraz Alfredem Hitchcockiem, portretując bohaterów o bardziej skomplikowanej osobowości w dreszczowcach psychologicznych ''Okno na podwórze'' (1954) i ''Zawrót głowy'' (1958). W 1985 otrzymał Oscara za całokształt twórczości.

Do innych ważnych produkcji w dorobku Stewarta zalicza się: ''Navy Blue and Gold'' (1937), ''Destry znowu w siodle'' (1939), ''Sklep za rogiem'' (1940), ''Harvey'' (1950), ''Człowiek, który wiedział za dużo'' (1956), ''Anatomia morderstwa'' (1959), ''Jak zdobywano Dziki Zachód'' (1962) i ''Człowiek, który zabił Liberty Valance’a'' (1962). Wystąpił w 82 filmach fabularnych. Źródło: Wikipedia